Veelgestelde vragen

Wat is rTMS?

rTMS is een behandeling waarbij een reeks magnetische pulsen worden toegediend aan bepaalde delen van de hersenen. De pulsen worden toegediend door een elektromagnetische spoel die op het hoofd wordt geplaatst. De pulsen kunnen de hersenen meer of minder actief maken. Na een aantal sessies kan dat de communicatie tussen bepaalde hersengebieden verbeteren. De client die rTMS krijgt zit tijdens de behandeling in een stoel met een hoofdsteun. De client merkt tijdens de behandeling niets van het effect van rTMS op de hersenen. Wel voelen de pulsen aan als tikjes tegen het hoofd.

rTMS wordt ingezet als behandeling bij onder andere depressie en soms ook bij een dwangstoornis. De inzet bij diverse andere stoornissen wordt onderzocht. rTMS is een veilige behandeling wanneer deze wordt uitgevoerd door een bevoegde behandelaar. In vergelijking tot andere behandelingen zoals medicatie geeft rTMS relatief weinig bijwerkingen.

Hoe lang duurt een rTMS-behandeling en hoe vaak zijn de sessies per week?

rTMS behandeling bestaat uit ongeveer 25-30 behandelsessies, 2 tot 5 keer per week. Behandelsessies duren meestal ongeveer 30-45 minuten. Soms worden er sessies van 4 minuten aangeboden.

Moet ik voor een rTMS-behandeling in het ziekenhuis worden opgenomen?

rTMS vindt meestal plaats in een instelling of ziekenhuis. In tegenstelling tot ECT, vereist rTMS geen verdoving of narcose, zodat patiënten tijdens de behandeling volledig wakker en bewust zijn. Er is geen ‘hersteltijd’, dus patiënten hoeven niet opgenomen te worden en kunnen direct na de behandeling naar huis rijden en hun normale bezigheden hervatten.

Wie komt in aanmerking voor rTMS?

rTMS is een bewezen effectieve behandeling voor depressie. Ook laat onderzoek zien dat rTMS gunstige effecten heeft bij mensen met een dwangstoornis, post-traumatische stress stoornis en pijn. De behandeling wordt meestal toegepast bij volwassenen.

rTMS wordt in Nederland sinds 2017 vergoed vanuit de basisverzekering als het gaat om therapieresistente depressie. Dit betekent dat de cliënt twee eerdere richtlijn-gebaseerde behandelingen moet hebben geprobeerd. Dit kan zijn:

• tweemaal psychotherapie

• eenmaal psychotherapie en 1 antidepressivum

• of 2 antidepressiva.

Ook voor dwang en PTSS wordt geadviseerd eerst te behandelen met cognitieve gedragstherapie, een andere effectieve psychotherapie en/of medicatie. Als dat onvoldoende helpt kan rTMS overwogen worden. De behandeling wordt dan niet vergoed vanuit de basisverzekering. Soms zijn er lopende onderzoeken waarbij de behandeling kosteloos wordt aangeboden.

Wie komt niet in aanmerking voor rTMS?

• Bij het dragen van implantaten in het hoofd-halsgebied (bijvoorbeeld cochleair implantaat) waarmee men niet in een MRI-scan kan of bij metalen onderdelen in het hoofd-halsgebied.

• Wanneer er sprake is van epilepsie is rTMS in principe niet geindiceerd. Er moet per individu bekeken worden of rTMS behandeling uitgevoerd kan worden

• Bij jongeren en zwangeren is nog weinig onderzoek gedaan naar het effect van rTMS. Bij jongeren geldt dat per individu bekeken moet worden of rTMS behandeling een passende behandeling is. Bij zwangeren gaan we er van uit dat rTMS veilig kan worden toegepast, als alternatief voor medicatie.

Hoe kan ik een rTMS-behandeling krijgen?

Er zijn verschillende centra in Nederland en Belgie die rTMS aanbieden. Deze zijn te vinden op de website van de stichting (link naar locaties). In Nederland is hiervoor een SGGZ verwijzing nodig van de huisarts of verwijzend specialist.

Wie behandelt met rTMS?

rTMS wordt toegepast door een behandelaar met een erkende scholing in rTMS. Dit kan een psycholoog (basispsycholoog, gezondheidszorgpsycholoog of klinisch (neuro)psycholoog), psychiater, SPV-er of rTMS technician zijn. Deze behandelaar is tijdens de hele behandeling aanwezig. Er is ook altijd een ervaren klinisch (neuro)psycholoog of psychiater betrokken bij een behandeltraject.

Wie heeft er het meeste baat bij rTMS?

rTMS is een bewezen effectieve behandeling voor depressie. Ook laat onderzoek zien dat rTMS gunstige effecten heeft bij mensen met een dwangstoornis, post-traumatische stress stoornis en pijn.

Het lijkt erop dat mensen die meer behandelingen hebben gehad zonder goed resultaat minder goed op rTMS reageren dan mensen die nog niet veel behandelingen hebben gehad. Dat is bij de meeste behandelingen zo. Het is nog niet duidelijk welke kenmerken voorspellen of iemand baat heeft bij rTMS. Onderzoekers voeren momenteel klinische onderzoeken uit om dit in kaart te brengen.

Wat zijn de voor-en nadelen van rTMS behandeling?

Voordelen zijn dat rTMS relatief weinig bijwerkingen kent. Het is een veilige behandeling waarmee relatief snel een effect bereikt kan worden. Een opname in een ziekenhuis of instelling is niet nodig; de behandeling kan poliklinisch plaatsvinden.

Nadelen zijn dat de patient een periode regelmatig (2-5x per week) naar een instelling of ziekenhuis moet om de behandeling te ondergaan.

Doet rTMS pijn?

Tijdens de eerste paar sessies kan het tikkende gevoel op de hoofdhuid onaangenaam voelen. Sommige patiënten die rTMS krijgen zullen tijdens de eerste week van de behandeling enige lichte tot matige pijn op hun hoofd ervaren. Dit komt doordat de spieren in de huid op het hoofd ook reageren op de magnetische pulsen en kunnen samentrekken. Daardoor ontstaat een soort spierpijn. Pijnstillers, zoals paracetamol, kunnen voor of na de sessies worden gebruikt om dit te beperken. Na verloop van tijd wordt de hoofdhuid minder gevoelig voor het tikkende gevoel van de magnetische pulsen en veroorzaakt de behandeling geen ongemak meer.

Wat zijn de mogelijke bijwerkingen van rTMS?

rTMS is een veilige behandelmethode. De meest voorkomende bijwerking is hoofdpijn. Deze treedt vaak enkel op na de eerste sessies, is van voorbijgaande aard en is vaak gemakkelijk te verhelpen met paracetamol.

Tijdens de ontlading van de spoel hoort men een ‘klik’-geluid. Dit kan een tijdelijke verlaging van de gehoordrempel veroorzaken. Men kan ervoor kiezen om oordoppen te gebruiken.

Een zeer zeldzame bijwerking is het optreden van een insult (een aanval ten gevolge van een epileptische of niet-epileptische oorzaak). Daarom vindt er vóór de start van de behandeling een screening plaats. Het risico op een insult is onder andere afhankelijk van individuele kenmerken. Mensen met een medische geschiedenis waarvan bekend is dat ze een verhoogd risico hebben op een insult, hebben ook een verhoogd risico op een insult als gevolg van de rTMS behandeling. De informatie uit het intakegesprek is daarom bepalend of behandeling met rTMS een passende behandeling is.

Kan rTMS andere hersenfuncties verstoren of mijn persoonlijkheid veranderen?

Eén van de voordelen van rTMS, ten opzichte van andere behandelingen, is de nauwkeurigheid in het bereiken van het gewenste hersengebied. Met rTMS kunnen clinici zich op de nodige delen van de hersenen richten en andere gebieden met rust laten. rTMS leidt niet tot geheugenproblemen of andere stoornissen in het denken. Het verandert de persoonlijkheid van een persoon niet. Als de psychische klachten minder worden verbetert vaak ook het vermogen om te denken en te functioneren.

Moet ik stoppen met het innemen van mijn medicijnen om rTMS-behandeling te krijgen?

Nee, dit is met de meeste medicijnen niet nodig. Tijdens de intake wordt in kaart gebracht welke medicatie wordt gebruikt en wordt gekeken of er bepaalde medicatie is die beter gestopt kan worden. Er zijn aanwijzingen dat rTMS een betere werking heeft wanneer de behandeling met bepaalde medicatie wordt gecombineerd.

Wordt rTMS vergoed door zorgverzekeraars?

rTMS wordt in Nederland sinds 2017 vergoed vanuit de basisverzekering als het gaat om therapieresistente depressie. Dit betekent dat de cliënt twee eerdere richtlijn-gebaseerde behandelingen moet hebben geprobeerd. Dit kan zijn:

• tweemaal psychotherapie

• eenmaal psychotherapie en 1 antidepressivum

• of 2 antidepressiva.

In de periode dat de client rTMS behandeling heeft, moet ook psychotherapie geboden worden.

In België voorziet het ziekenfonds nog geen terugbetaling.

Waarom wordt rTMS aangeboden in combinatie met cognitieve gedragstherapie?

Onderzoek heeft laten zien dat er meer clienten een duidelijke klachten vermindering ervaren en meer clienten van hun depressie af komen wanneer rTMS en cognitieve gedragstherapie worden gecombineerd dan wanneer alleen rTMS wordt geboden. Daarnaast wordt verwacht dat de psychotherapie beter kan helpen een terugval in de toekomst te voorkomen.

Is rTMS hetzelfde als ECT?

Nee, rTMS is niet hetzelfde als elektroconvulsietherapie (ECT). ECT vindt plaats onder narcose, waarbij er onder gecontroleerde omstandigheden een epileptisch insult wordt opgewekt. rTMS is een behandeling die wordt uitgevoerd bij een wakkere, alerte patiënt. Alleen specifieke delen van de hersenen worden gestimuleerd. rTMS heeft minder bijwerkingen dan ECT.

Werkt rTMS altijd?

Nee, net als medicatie en psychotherapie helpt rTMS niet bij iedereen. We kunnen op dit moment helaas nog niet goed voorspellen bij wie de behandeling wel en bij wie deze niet zal aanslaan. We kunnen wel stellen dat rTMS goed is onderzocht en als een effectieve en veilige behandeling voor depressie wordt erkend door o.a. de Nederlandse Zorgautoriteit. Zij adviseren de zorgverzekeraars in Nederland over de vergoeding van therapieën. rTMS is door wetenschappers zeer uitgebreid onderzocht op effectiviteit en veiligheid. Onderzoeken rapporteren succespercentages oplopend tot 66%.

Wanneer na de eerste 10-20 sessies onvoldoende effect optreedt, kan worden overgeschakeld op een ander behandelprotocol. Daarbij wordt op een andere locatie of achtereenvolgens op twee punten van het hoofd gestimuleerd.